Konya Koşullarında Buğdayda Yatmanın Bazı Verim ve Kalite Faktörlerine Etkisi

Bu çalışma, ekmeklik ve makarnalık buğdayda yatmanın bazı verim ve kalite faktörlerine etkilerini araştırmak amacıyla 2018-2019 yetiştirme sezonunda sulu şartlarda Çeşit 1252 makarnalık buğday ve Tosunbey ekmeklik buğday çeşitlerinin ekili olduğu tarlalarda yürütülmüştür. Çalışmada bitki boyu, sap kalınlığı, metrekarede fertil başak sayısı, başak uzunluğu, başakta fertil başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, hasat indeksi, bin tane ağırlığı, tanelerde renk değişimi-dönme, tanede protein oranı ve tane verimi ile ilgili gözlem ve ölçümler yapılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre hem ekmeklik hem de makarnalık buğday üretim alanlarında yatan ve yatmayan ortamlar arasında verim ve kalite özellikleri bakımından önemli farklılıklar bulunmuştur. Buna göre ekmeklik buğdayda yatan ve yatmayan alanlarda ortalama bitki boyu sırasıyla 98.12 cm ve 87.11 cm, sap kalınlığı 3.46 mm ve 3.72 mm, metrekarede fertil başak sayısı 426.80 adet ve 491.45 adet, başak uzunluğu 9.42 cm ve 8.34 cm, başakta fertil başakçık sayısı 14.88 adet ve 14.98 adet, başakta tane sayısı 35.65 adet ve 35.45 adet, başakta tane ağırlığı 1.02 g ve 1.18 g, hasat indeksi %34.56 ve %42.93, bin tane ağırlığı 33.46 g ve 36.12 g, tanelerde renk değişimi %24.04 ve %13.62, protein oranı %11.92 ve %14.47, tane verimi 247.65 kg/da ve 395.42 kg/da olarak bulunmuştur. Makarnalık buğdayda belirlenen değerler yatan ve yatmayan alanlarda sırasıyla bitki boyu 79.98 cm ve 72.82 cm, sap kalınlığı 3.6 mm ve 3.8 mm, metrekarede fertil başak sayısı 336.25 adet ve 481.6 adet, başak uzunluğu 7.04 cm ve 6.34 cm, başakta fertil başakçık sayısı 16.64 adet ve 15.28 adet, başakta tane sayısı 35.25 adet ve 35.48 adet, başakta tane ağırlığı 1.15 g ve 1.30 g, hasat indeksi %28.7 ve %38.27, bin tane ağırlığı 33.0 g ve 39.26 g, tanede dönme %29.52 ve %17.92, protein oranı %15.56 ve %12.55, tane verimi 143.74 kg/da ve 245.61 kg/da olarak bulunmuştur. Elde edilen bulgulara göre her iki genotipte de yatan alanlarda bitki boyu, başak uzunluğu, başakta fertil başakçık sayısı, başakta tane sayısı, renk değişimi ve dönme değerleri yüksek bulunurken, sap kalınlığı, başakta tane ağırlığı, hasat indeksi, bin tane ağırlığı ve tane veriminin düştüğü belirlenmiştir. Yatan alandaki üründe protein oranı ekmeklik buğdayda yüksek bulunurken, makarnalık buğdayda düşük bulunmuştur. Elde edilen bulgulara göre her iki genotipte de yatan alanlardaki üründe önemli oranda verim kaybının (%37.35 ve %41.49) oluştuğu görülmüştür.

This study was carried out in fields conditions where Çeşit 1252 durum wheat and Tosunbey bread wheat varieties were cultivated in irrigated conditions during the 2018-2019 growing season in order to investigate the effects of lodging on some yield and quality factors. In the study, plant height, stem thickness, number of fertile spikes per square meter, spike length, number of fertile spikes per spike, number of grains per spike, grain weight per spike, harvest index, thousand grain weight, color changevitreousness in grains, grain protein ratio and grain yield were observed. and measurements were made. According to the findings of the study, significant differences were found in terms of yield and quality characteristics between lodging and non-lodging environments in both bread and durum wheat production areas. Accordingly, the variation rates in the lodging and non-lodging areas of bread wheat respectively, plant height 98.12 cm and 87.11 cm, stem thickness 3.46 mm and 3.72 mm, fertile spike number per square meter 426.80 and 491.45, ear length 9.42 cm and 8.34 cm, the number of fertile spikelets per spike is 14.88 and 14.98, the number of grains per spike is 35.65 and 35.45, grain weight per spike 1.02 g and 1.18 g, harvest index 34.56% and 42.93%, thousand grain weight 33.46 g and 36.12 g, color change in grains 24.04% and 13.62%, protein ratio 11.92% and 14.47%, grain yield 247.65 kg / da and 395.42 kg /da. The values in durum wheat in lodging and non-lodging areas for plant height 79.98 cm and 72.82 cm, stem thickness is 3.6 mm and 3.8 mm, fertile spike number per square meter is 336.25 and 481.6, spike length is 7.04 cm and 6.34 cm, fertile spikelets on the spike, 16.64 pieces and 15.28 pieces, grains number per spike is 35.25 pieces and 35.48 pieces, grain weight per spike is 1.15 g and 1.30 g, harvest index is 28.7% and 38.27%, thousand grain weight is 33.0 g and 39.26 g, nonvitreous grains is 29.52% and 17.92%, The protein ratio was found to be 15.56% and 12.55%, grain yield 143.74 kg/da and 245.61 kg/da. According to the findings, plant height, spike length, fertile spike number per spike, number of grains per spike, color change and nonvitreous grains values were high in the areas lodging in both genotypes; stem thickness, grain weight per spike, harvest index, 1000 grain weight and grain size efficiency has been decreased. While the protein ratio in the product in the lodging area was high in bread wheat, it was low in durum wheat. According to the findings, it was seen that there was a significant loss of yield (37.35% and 41.49%) in the crops lodging in both genotypes.