Hava savunma sistemlerinde çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak tehdit değerlendirme

Yerde konuşlu hava savunma sistemleri hava sahasının savunulması görevi gereği aynı anda çok sayıda ve çeşitli tipte hava hedeflerine karşı doğru ve etkin şekilde angajman gerçekleştirmek durumundadır. Bu görevi icra ederken karşılaşılan en büyük problem ise tahrip edilmesi gereken hava hedefleri arasında tehdit değerlendirmesi yapılarak öncelikli olanların belirlenmesidir. Askerî harekât ortamının yarattığı baskı ve stres ortamı düşünüldüğünde en kısa sürede en öncelikli hedefin belirlenmesinin zor olduğu ve bu nedenle operatörlerin karar verme sürecini destekleyecek sistemlere ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Hava sahasının karmaşık ve yoğun ortamı düşünüldüğünde bunu doğru şekilde simüle edebilmek adına yapılan çalışmada üretilen senaryolarda literatürde yer alan günümüz hava tehditlerinin tüm çeşitlerine (uçak, füze, İHA, helikopter ve bunların türevleri) yer verilmiş, senaryolarda bu hedeflerin karakteristik özellikleri (hız, irtifa, mesafe, IFF, karıştırma, baş bilgisi) üzerinde farklılıklar oluşturularak sonuçlara yansıtılması amaçlanmıştır. Çok kriterli karar verme yöntemleri ile söz konusu sıralama problemlerine yönelik farklı analitik yaklaşımlar uygulanarak istenilen sonuçlara ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada bahse konu yöntemlerden AHP, ARAS ve TOPSIS aynı anda kullanılarak hava tehditlerinin önceliklendirmesi yapılmış, karar vericinin tecrübe, bilgi ve sezgisinin sayısal değerlerle birlikte bir uyum içerisinde sürece dahil edilmesi sağlanmıştır. Hem objektif hem de subjektif düşüncelerin karar sürecine dâhil edilmesine imkân tanınarak uygulanan yöntemlerin çıktıları üzerinde oluşan farklılıklar değerlendirilmiştir. Çalışma neticesinde milli hava savunma sistem projelerinde de kullanılabileceği öngörülen, biri kullanıcı görüşlerine, ikisi sayısal hedef verilerine daha çok ağırlık veren üç farklı değerlendirme sistemi ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen sonuçların, çalışma başlangıcında alanında uzman personelin oluşturduğu hedef sıralamasına uyumunun büyük oranda gerçekleştiği tespit edilerek kullanılan yöntemlerin bu alanda tercih edilebileceği gösterilmiştir.

Ground-based air defense systems have to engage accurately and effectively against multiple and various types of air targets at the same time due to the mission of defending the airspace. The biggest problem encountered while performing this task is the threat assessment and prioritization of the air targets that need to be destroyed. Considering the pressure and stress environment created by the military operation environment, it is difficult to determine the most prioritized target in the shortest time, and therefore, there is a need for systems that support the decision-making process of the operators. Considering the complex and intense environment of the airspace, in order to simulate this accurately, the scenarios produced in this study included all types of today's air threats (airplanes, missiles, UAVs, helicopters and their derivatives) in the literature, and it was aimed to reflect the differences on the characteristics of these targets (speed, altitude, distance, IFF, jamming, heading) in the scenarios. With multi-criteria decision-making methods, desired outputs can be achieved by applying different analytical approaches to these ranking problems. In this study, AHP, ARAS and TOPSIS were used simultaneously to prioritize air threats, and the experience, knowledge and intuition of the decision maker were included in the process in harmony with numerical values. By allowing both objective and subjective considerations to be included in the decision process, the differences in the outputs of the applied methods were evaluated. As a result of the study, three different evaluation systems, one of which gives more weight to user opinions and two of which give more weight to numerical target data, were revealed, which can be used in national air defense system projects. It was determined that the results obtained were largely in line with the target ranking created by the expert staff at the beginning of the study and it was shown that the methods used can be preferred in this field.