MÖ 2. Binyıl Mezopotamya Devlet ve Toplum Hayatında Tahılın Yeri

Fırat (Purattu) ve Dicle’nin (Idiglat) sularıyla bereketlenen Mezopotamya Bölgesi sebze ve diğer ürünlerde olduğu gibi tahıl üretiminde de oldukça önemli bir yere sahiptir. Her ne kadar sözü edilen nehirler Mezopotamya için büyük bir önem arz ediyor olsa da bölgenin kuzeyi ve güneyi bu nehirlerden aynı oranda istifade edememiştir. Zira Mezopotamya’nın kuzeyinde inşa edilen kanal sistemi yetersiz kalmış ve kuru tarım yöntemiyle tahıl üretimi yapılmıştır. Bölgenin güneyinde ise sulama kanalları üretim artışında büyük bir avantaj sağlamıştır. Öyle ki tarımsal üretimde su kullamı birim alandan elde edilecek ürünün rekoltesine doğrudan etki eden ana unsurlar arasında yer almaktadır. Ayrıca ekilen tohum da hasat artışına etki eden bir diğer ana faktörü oluşturmaktadır. Bu bağlamda Mezopotamya’da ürünün kalitesini ve miktarını artırmaya yönelik en önemli uygulamalar arasında kanal yapımı yer almaktadır. Mezopotamya için tahıl tarımının büyük bir önem arz ettiği hem yazılı kaynaklar hem de arkeolojik buluntular vasıtasıyla takip edilebilmektedir. Nitekim Fırat ve Dicle nehirleri arasında yer alan bereketli Mezopotamya topraklarında üretilen tahıl ve bu geniş sahada yürütülen hayvancılık faaliyetleri binlerce yıl bölge halkının temel geçim kaynakları arasında yer almıştır. Bu bağlamda MÖ 2. binyılda Lipit-İštar, Ešnunna, Hammurabi ve Orta Asur dönemi kanunları tahıl üretimi ile satışını kontrol ve koruma altına almıştır. Ayrıca gerek önemli Mezopotamya şehirlerinin kendi aralarında ve gerekse Mezopotamya ile diğer bölgeler arasında tahıl ticaretinin ve taşımacılığının yapıldığına dair kayıtlar mevcuttur. Tahıl alım satımında saray kronikleri büyük bir önem arz etmektedir. Mezopotamya’da tahılın üretimi ve ticaretinde olduğu gibi depolaması da önemli bir konu olmuştur. Tahılın depolanmasında Mezopotamya’nın coğrafi koşullarının belirleyici bir rol oynadığı ve başka bölgelere göre farklılıklar arz ettiği de anlaşılmaktadır. Bunun dışında depo boyutu çevresel faktörler ile bağlantılı olduğu gibi ürünün saklama süresi ve miktarı da boyuta etki etmiştir. Zira toprak zemin üzerine yapılan bir platformun üstüne inşa edilen silindir formdaki depolar tahılı, kemirgen, haşere ve nemden korumada büyük bir avantaj sağlamıştır. Bu çalışmada MÖ 2. binyıl dolaylarında Mezopotamya Bölgesi’nde tahıl üretimi, depolaması ve ticareti ile bunların sosyo-kültürel yapıya etkisi incelenecektir.

The Mesopotamia region, which is fertile with the waters of Euphrates (Purattu) and Tigris (Idiglat), has a very important position in grain production as well as vegetables and other products. Although the mentioned rivers are of great importance for Mesopotamia, the north and south of the region could not benefit from these rivers at the same rate. Because the canal system was built in the north of Mesopotamia insufficient and grain produced by dry farming method. In the south of the region, irrigation canals provided a great advantage in the increase of production. In fact, water use in agricultural production is among the main factors that directly affect the yield of the product to be obtained from the unit area. In addition, the sown seed is another main factor affecting the increase in harvest. In this context, channel construction is among the most important applications to increase the quality and quantity of the product in Mesopotamia. The importance of cereal cultivation for Mesopotamia can be traced both through written sources and archaeological finds. As a matter of fact, grain produced in the fertile Mesopotamian lands between the Euphrates and Tigris rivers and animal husbandry activities carried out in this wide area have been among the main livelihoods of the people of the region for thousands of years. In this context, in the second millennium BC, the laws of Lipid-Ishtar, Eshnunna, Hammurabi and Middle Assyria controlled and protected grain production and sales. There are also records of the trade and transportation of grain between the important cities of Mesopotamia and other regions. Palace chronicles are of great importance in grain purchase and sale. It is understood that the geographical conditions of Mesopotamia play a decisive role in the storage of grain and show differences according to other regions. Apart from this, the storage size is related to environmental factors, as well as the storage time and quantity of the product. Because a platform made on the soil ground which the cylindrical storage built on top have provided a great advantage in protecting grain, rodents, insects and moisture. In this study focused on grain production, storage and trade and its impact on socio-cultural structure in Mesopotamia region around the second millennium BC.