Erken Embriyonal Dönemde Yumurtaya Verilen Testosteron Propiyonat'ın Tavuk Bursa Fabricii'si Üzerindeki Etkileri

The aim of this study was to investigate the effects ol in ovo administrated testosterone propionate (TP) on the embryonıc development ol bursa ol Fabricius and also to determine the histological changes occuring at posthathcing period. In the study, toıally 350 lertilized eggs ol a hybrid breed, B55 were usecl. The eggs were divided into two groups. First-group eggs were served as controls, in the second group-eggs, which were treated with tesıosterone propionate, constituted experimentals. light microscopic observations have showed that in ovo hormonal bursectomy adversely allected Iymphoid follicle development via blocking the epithelial bud formation. Nevertheless, TP-treatment did noı compleıely prevented folliele formation in the organ; atrophic and degenerated lollicles wilh cysts were also seen, a/lhough they were in smail numbers. In TP-trealed group, the organ was smailer than those of conlrols and most ol the Iymphoid follicles have nol compleled their development. At the lirst week of post·halching period Iymphoid inliltration areas and cysts were obseNed in the lamina propria ol the organ. At the 8th week ol post-hatching period, a rudiment of the organ which was mainly constituted of the connective tissue conıaining diffuse Iymphoid infillration areas was observed.

Bu çalışmada, erken embriyonal dönemde yumurtaya verilen teslosleron propiyonalın fTP), tavuklarda bursa Fabricii'nin embriyonal gelişimi üzerindeki etkileri ile kuluçkadan çıkıştan sonra bu organda oluşan histolojik değişikliklerin incelenmesi amaçlanmıştır_ Çalışmada B55 yerli hibrit anaçlardan elde edilen 350 adet döllü yumurta kullanıldı. Bu yumurtaların yarısı kontrol grubu olarak kullanllır1<en; diğer yarısı da TP'nin bursa Fabricii üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amacıyla kullanıldı. Yapılan ışık mikroskopik inceleme sonuçları, kuluçkanın 36. saaıinde yumurtaya verilen TP'nin, bursa Fabricii taslağındaki lenf foliküIJerinin embriyonal gelişiminde ilk aşama olan epiteı tomurcuklarının şekillenmesini engellemek suretiyle, bu yapılann gelişimini önemli oranda baskıladığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte TP uygulaması, bursa Fabricii'deki folikülar gelişmeyi tamamen bloke elmemekte ve organda az sayıda da olsa, atrolik durumdaki ve kistik yapıları da içeren folikQllere rasılanmaktadır. Kuluçkadan çıkıştan sonra ise bu hayvanların çoğunda organ oldukça küçük olup; çoğunlukla, organa özgü lenf foliklleri gelişmemiş durumdadır. Kuluçkadan çıkışın ilk haftasında, organın lamina propriyasında lanfosit infiltrasyon alanları ile kistik yapılara rastlanmakta; sekizinci hafıasında ve takibeden dönemlerde ise organın yerinde bağ dokusu ve lenlosit infiltrasyon alanlarından Oluşan bir rudiment gözlenmektedir.