16. yüzyıl divan şiirinde “şiir, söz ve şair”le ilgili anlam alanları (kelimeler ve terkipler)

Bu yazıda, öncelikle, 16.yüzyıl divan şairlerine ait on bir Türkçe divanda geçen ve şiirle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgisi bulunan kelimeler tespit edilmiştir. Böylece “şiir, söz ve şair”le ilgili, altmış civarında kelimeden oluşan, üç temel poetik anlam alanı elde edilmiştir. Bu anlam alanları, divan şairlerinin şiir dünyalarıyla ilgili çalışmalar için oldukça önemli işlevlere sahiptirler. Çünkü sözü geçen anlam alanlarında yer alan kelimeler, divan şairlerinin şiirle ilgili görüşlerinin özeti niteliğindedirler. Yazıda daha sonra, bu poetik kelimeler üzerine kurulmuş olan terkipler ele alınmıştır. Teşbih, tenasüp, teşhis, telmih ve istiâreyle yakından ilgili olan bu terkipler, divan şairlerinin şiirle ilgili benzetmeler dünyasını ortaya koymakta ve onların poetikalarını yansıtmaktadırlar.

In this article, words directly or indirectly related to poem and mentioned in the eleven Turkish divans belonging to 16th century classical poets have been established. In this way, established nearly sixty words, three basic poetic semantic fields related to “poem, speech and poet” have been obtained. These semantic fields have been an extremely important function for studies related to poem world of the classical Turkish poets. Because, the words mentioned in the semantic fields are the summary of the 16th century classical Turkish poets’ thoughts. Shortly afterwards, compound words established by these poetic words have been evaluated. These compound words related to comparison, symmetry, identification and metaphore reflect the comparison worlds on poem of classical poets and their poetic thoughts.